Jedyną uczelnią w Polsce, która daje możliwość uzyskania dyplomu ze specjalizacji instruktor treningu mentalnego w sporcie, jest Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. Jego uzyskaniem może się pochwalić pierwszych 22 absolwentów gdańskiej uczelni.

Dzisiejszy sport nie opiera się już tylko na szkoleniu motorycznym czy techniczno-taktycznym. Ważną rolę w całym procesie szkoleniowym odgrywa również trening mentalny. Ojciec nowożytnego ruchu olimpijskiego Pierre de Coubertin już ponad 100 lat temu mówił o psychologii w sporcie. Mimo to dopiero dziś Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku jako pierwsza przeciera szlak w tej dziedzinie i szkoli instruktorów oraz trenerów mentalnych w sporcie, we współpracy partnerskiej z Polskim Towarzystwem Treningu Mentalnego, realizując Program Ustawicznego Kształcenia Trenerów Mentalnych w Sporcie. Jest to zasługa jednego z najwybitniejszych polskich psychologów sportowych, dr. Marka Graczyka.

 – Mamy świetnie przygotowanych studentów w zakresie dydaktyki i pedagogiki kultury fizycznej, którzy są również bardzo dobrze obeznani z wieloma dziedzinami sportu, które czują i rozumieją. Wszystko uzupełnione jest doskonałą znajomością psychologii. Śmiem twierdzić, że nasi studenci mają więcej zajęć praktycznych z psychologii sportu niż studenci psychologii w innych uczelniach. Dlatego też będę się starał, aby w Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu jak najszybciej zostały uruchomione studia podyplomowe z treningu mentalnego w sporcie, a w następnej kolejności kierunek trening mentalny w sporcie. Pierwsze kroki ku temu już poczyniłem. Założyliśmy koło naukowe TEAM, trenerów entuzjastycznych, ambitnych, motywujących. Na jego bazie stworzyliśmy pierwszą w Polsce specjalizację instruktor treningu mentalnego w sporcie. Mam nadzieję, że chętnych nie będzie brakowało i uda nam się w niedalekiej perspektywie osiągnąć cel, jakim jest stworzenie nowego kierunku na naszej uczelni – powiedział dr Marek Graczyk, szef Laboratorium Psychologii Sportu i Treningu Mentalnego – Centrum Szkoleniowego AWFiS.

To właśnie dzięki entuzjazmowi naszych ówczesnych studentów, m.in. takich jak Aron Formela, Paulina Pioch czy Anna Roszczyk, a następnie  22 pierwszych specjalistów treningu mentalnego w sporcie, można było stworzyć i rozwijać Polskie Towarzystwo Treningu Mentalnego. Marek Graczyk wierzy, że kolejne roczniki będą zasilać nowo powstałą organizację. Członkowie towarzystwa spotykają się regularnie, by pogłębiać swoją wiedzę z treningu mentalnego w sporcie, realizując program ustawicznego kształcenia. Swoim doświadczeniem służą im m.in. dr Marek Graczyk jako prezes PTTM i opiekun KN TEAM oraz dr Milena Lachowicz, wiceprezes PTTM i dr Dominika Wilczyńska, również członek PTTM.

 – Moim zdaniem najbardziej zasłużonym miejscem dla polskiej psychologii sportu w praktyce i treningu mentalnego w sporcie jest Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. Odpowiednie szkolenia z treningu mentalnego przeszło ponad 70 naszych nauczycieli akademickich, którzy ukończyli m.in studia podyplomowe z psychologii sportu oraz szereg ciekawych certyfikowanych szkoleń, by wspomnieć chociażby o treningu biofeedback oraz neurofeedback. Było to możliwe dzięki – realizowanemu w latach 2009-2012 – projektowi, którego byłem pomysłodawcą i koordynatorem, SIOKO, czyli Silna i Odporna Kadra Olimpijska, finansowanego z funduszy unijnych. Po nawiązaniu współpracy z 26 olimpijskimi związkami sportowymi, przeszkoliliśmy, realizując 22 tysiące godzin szkoleniowych, ponad 500 reprezentantów kadr narodowych, ponad 60 trenerów szkolenia olimpijskiego, ponad 40 lekarzy i fizjoterapeutów sportowych oraz nauczycieli naszej uczelni. Był to drugi co do wielkości – po Chinach – taki projekt szkolenia mentalnego w sporcie na świecie. Jeszcze dziś trenerzy z różnych związków sportowych pytają nas, kiedy ruszy kolejna odsłona SIOKO? To właśnie nasza uczelnia jako jedyny polski reprezentant brała udział w największym światowym projekcie naukowym dotyczącym sport science w latach 2015-2017, w którym zbadaliśmy prawie 7500 elitarnych sportowców z dziewięciu krajów Unii Europejskiej w zakresie ich kompetencji i umiejętności potrzebnych do realizacji dwutorowej kariery, a więc predyspozycji do przenoszenia swoich kompetencji sportowych do życia zawodowego. Projekt ten finansowany z programu Erasmus+, nosił nazwę Dual Career „Gold in Education & Elite Sport” i był administrowany przez INSEP czyli Narodowy Instytut Sportu i Edukacji w Paryżu. Badania prowadziliśmy we współpracy ze współpartnerem projektu Centralnym Ośrodkiem Medycyny Sportowej – powiedział dr Graczyk, który koordynował polską część projektu.

Osoba, która chce zająć się profesjonalnym uprawieniem sportu, już od wieku juniorskiego powinna współpracować ze specjalistą w zakresie treningu mentalnego. Wiadomo bowiem, że pewne rzeczy trudno kształtować, kiedy jest się już seniorem. Od dziecka trzeba wpajać nastawienie do sportu.

– Każdy sportowiec powinien regularnie kształtować swój charakter. Powinien rozwijać pewność siebie, ale też kontrolować emocje i swoje zachowanie. Na użytek projektu SIOKO, opracowałem model Integralnej Postawy Optymalnej Gotowości Startowej – IPOGS. Integralnej, ponieważ myśli muszą być spójne z emocjami i tym, co czuje ciało – powiedział psycholog dr Marek Graczyk.

Istotną rolę w działaniach inicjowanych i prowadzonych przez dr. Graczyka spełnia Laboratorium Psychologii Sportu i Treningu Mentalnego – Centrum Szkoleniowe AWFiS. Powstało ono dzięki środkom europejskim i działa od pięciu lat, a w jego skład weszły trzy pracownie: Narodowe Centrum Badawczo-Innowacyjne Treningu Mentalnego oraz Pracownia Psychologii Zdrowia i Pracownia Neurodiagnostyki i Neurotreningu. Laboratorium spełnia trzy role istotne dla gdańskiej akademii, a więc dydaktyczną, badawczo-naukową i szkoleniową. Uczelniane laboratorium stwarza odpowiednie warunki do prowadzenia zajęć z psychologii stresu, psychoregulacji oraz treningu mentalnego. Jeszcze przed pandemią odbywały się ćwiczenia oraz warsztaty dla ponad 250 studentów w tygodniu, z kierunków wychowanie fizyczne, sport, turystyka i rekreacji oraz fizjoterapia, w warunkach spełniających najwyższe światowe standardy, jakich nie posiada żadna wyższa uczelnia w kraju. Ze sprzętu korzystają nie tylko studenci specjalizacji, ale także beneficjenci unijnych projektów regionalnych, by wspomnieć chociażby o projekcie „Zdolni z Pomorza” czy „Design Thinking” w ramach Akademii Wspierania Fachowców czy innych aktywności organizowanych przez Akademickie Centrum Karier i Biurem Zarządzania Projektami Unijnymi.

 – Jako pomysłodawca, współprojektant i kierownik merytoryczny laboratorium uważam, że najważniejszym zadaniem jest teraz odpowiednia promocja Laboratorium Psychologii Sportu i Treningu Mentalnego – Centrum Szkoleniowego, zarówno na naszej uczelni, jak również w Trójmieście oraz w całym województwie. Może zabrzmi to nieskromnie, ale drugiego takiego miejsca nie ma nawet w całym kraju. Dlatego ważne jest, aby informacja o laboratorium dotarła do wszystkich klubów sportowych w regionie, być może poprzez Pomorską Federację Sportu – podkreśla dr Marek Graczyk, który od 5 lat sprawuje opiekę nad laboratorium i posiada najwyższe certyfikaty krajowe i zagraniczne w obszarze psychologii sportu. Ostatnio uzyskał Europejski Certyfikat Psychologa w obszarze Psychologii Sportu (EFPA/EuroPsy).

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu podpisała partnerską umowę z Polskim Towarzystwem Treningu Mentalnego, co daje władzom uczelni zielone światło do starań o  pozyskanie akredytacji towarzystwa, która umożliwiłaby prowadzenie badań np. w obszarze identyfikacji talentów. Dzięki temu Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu mogłaby z powodzeniem konkurować z Instytutem Sportu – szczególnie w północnej Polsce.