W ostatnich latach nauka w Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku nabrała wyjątkowego tempa. Coraz więcej projektów, międzynarodowych partnerstw i nowoczesnych technologii w badaniach – to znak, że naukowy potencjał uczelni rośnie z roku na rok.

O rozwoju badań w AWFiS, priorytetowych kierunkach i wyzwaniach, jakie stoją przed naukowcami, opowiada dr hab. Agnieszka Maciejewska-Skrendo, prof. AWFiS, Prorektor ds. Nauki AWFiS.

Rozmawia Mikołaj Polak / rzecznik prasowy AWFiS w Gdańsku

—
Pani Profesor, porozmawiajmy dziś o nauce. Jak oceniłaby Pani obecny potencjał badawczy Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku? W jakich obszarach AWFiS rozwija się dziś najszybciej?

Jeżeli spojrzymy na okres parametryczny, który rozpoczął się w 2022 roku i potrwa do 2025, to obserwujemy stałą tendencję wzrostową. Cieszy nas nie tylko rosnąca liczba publikacji, ale przede wszystkim ich jakość. Świadczy o tym wzrost wartości współczynnika Impact Factor, a także bardzo przyzwoite wskaźniki Hirscha naszych naukowców. Oznacza to, że dorobek AWFiS jest coraz częściej cytowany na świecie.
Na początku obecnego okresu nasi badacze osiągali około 300 punktów Impact Factor rocznie, a w 2025 roku to już blisko 540. To ogromny skok, który pokazuje, że potencjał naukowy Akademii dynamicznie się rozwija.

Które kierunki badań sprawiają, że o AWFiS mówi się coraz częściej – także poza granicami kraju?

Zdecydowanie genetyka sportowa — to obszar, w którym nasza uczelnia od lat jest pionierem. Warto też wspomnieć o badaniach dotyczących aktywności fizycznej kobiet w ciąży prowadzonych przez dr hab. Annę Szumilewicz, prof. AWFiS. To temat, który jeszcze niedawno był traktowany jako tabu, a dziś dzięki jej badaniom AWFiS jest kojarzony z przełamywaniem stereotypów i realnym wpływem na zdrowie kobiet.
Z kolei dr hab. Aleksandra Jażdżewska, prof. AWFiS prowadzi fascynujące badania nad aktywnością fizyczną osób po chorobie nowotworowej w ramach projektu Onko Fitness. Dr hab. Marcin Dornowski, prof. AWFiS jest autorem jednego z eksperymentów wybranych przez NASA do realizacji podczas misji polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego – Wiśniewskiego dotyczącego zastosowania treningu EEG neurofeedback w warunkach ekstremalnego stresu. To dla nas ogromny powód do dumy.

Zespół eksperymentu „Neurofeedback EEG” w ramach pierwszej misji naukowo-technicznej IGNIS na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Od lewej: dr hab. Inna Sokołowska, prof. AWFiS; dr hab. Marcin Dornowski, prof. AWFiS (kierownik i autor projektu); dr Milena Lachowicz; dr Tomasz Szot.

Brzmi imponująco! Wspomniała Pani, że nauka powinna mieć praktyczny wymiar. Jak AWFiS przekłada wyniki badań na realne korzyści społeczne?

To właśnie ten aspekt będzie kluczowy w nadchodzącej ewaluacji uczelni. Nauka ma służyć ludziom – poprawiać jakość życia, zdrowie i bezpieczeństwo. Dlatego bardzo się cieszę, że nasi naukowcy prowadzą projekty, które mają praktyczne zastosowanie społeczne. W AWFiS już doskonale rozumiemy, że badania muszą przynosić konkretne korzyści, a nie tylko wyniki na papierze.

AWFiS w ostatnich latach mocno inwestował w laboratoria. Jak dziś wygląda zaplecze badawcze uczelni?

Nasze Centrum Laboratoryjne obejmuje obecnie osiem nowoczesnych jednostek: laboratoria chemii, biochemii, wysiłku fizycznego, genetyki w sporcie, psychologii sportu i treningu mentalnego, neurofizjologii i motoryczności, mikrobiologii oraz hodowli komórkowych. Te dwa ostatnie laboratoria są szczególnie istotne dla rozwoju kierunku kosmetologia.
Cały czas inwestujemy w sprzęt i modernizację. Powstały też nowe laboratoria, a te już istniejące doposażamy. To ogromny krok naprzód, zwłaszcza dla uczelni o naszym profilu. To ogromny krok naprzód, zwłaszcza dla uczelni o naszym profilu.

Jak młodzi ludzie reagują na ten naukowy rozwój? Czy widać większe zainteresowanie badaniami wśród studentów?

Tak, i to bardzo cieszy. W AWFiS działa kilka prężnych kół naukowych – m.in. fizjologów pod opieką prof. dr hab. Radosława Laskowskiego czy dietetyków. To właśnie z tych kół wywodzą się przyszli doktoranci i młodzi naukowcy. Ich aktywność na konferencjach i w publikacjach pokazuje, że mamy dobrze funkcjonujący system rozwoju kariery naukowej.

Nie sposób dziś mówić o nauce bez wspomnienia o sztucznej inteligencji. Jak Pani Profesor postrzega jej rolę w badaniach?

AI to potężne narzędzie, ale trzeba korzystać z niego mądrze. Świetnie sprawdza się w analizie dużych zbiorów danych czy porządkowaniu wyników, jednak nie może zastąpić krytycznego myślenia naukowca. Zdarza się, że młodzi badacze zbyt bezrefleksyjnie korzystają z AI do pisania tekstów, co prowadzi do błędów. Dlatego uczę naszych studentów i doktorantów, by zawsze weryfikowali informacje w źródłach i traktowali sztuczną inteligencję jako wsparcie – nie zastępstwo.

Czy są w AWFiS projekty, które szczególnie mogą zainteresować opinię publiczną?

Z pewnością badania dr Kingi Humińskiej-Lisowskiej, która analizuje wpływ mikrobiomu jelitowego na zdolności wysiłkowe zawodników. To bardzo trudne, ale fascynujące badania, które mogą mieć praktyczne znaczenie dla trenerów i sportowców. Wyniki wskazują, że skład mikrobiomu może wpływać na wydolność i odporność organizmu – a więc na efektywność treningu.

Dr Kinga Humińska-Lisowska (pierwsza z lewej) podczas inauguracji roku akademickiego w Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, w obecności wicewojewody pomorskiego Emila Rojka oraz rektora AWFiS, prof. Pawła Cięszczyka

Jakie są główne cele uczelni w obszarze nauki na najbliższe lata?

Naszym priorytetem jest zwiększenie liczby uzyskiwanych grantów. Nasi pracownicy aktywnie aplikują o środki, ale konkurencja jest bardzo duża. Wymaga to dalszego wsparcia szkoleniowego i systemowego. Ważne jest też, by na poziomie krajowym przywrócić w Narodowym Centrum Nauki wyodrębniony panel dla kultury fizycznej – obecnie konkurujemy w tych samych kategoriach co badania medyczne czy farmaceutyczne, co znacznie utrudnia ocenę naszych projektów.

Jak duże znaczenie ma dziś współpraca z innymi ośrodkami naukowymi i partnerami zewnętrznymi?

Ogromne. W nauce – podobnie jak w genetyce – najlepsze efekty przynosi różnorodność. Dlatego stawiamy na współpracę krajową i międzynarodową. Nasi pracownicy uczestniczą w stażach, przyjmujemy też profesorów wizytujących. Dzięki programowi Regionalna Inicjatywa Doskonałości możemy finansować publikacje, wyjazdy i wspólne projekty.
Ważnym elementem jest też współpraca ze związkami sportowymi, bo to dzięki nim możemy prowadzić badania z udziałem sportowców. Często realizujemy również badania zlecane przez te organizacje, które pomagają im rozwiązywać praktyczne problemy treningowe.

Na zakończenie rozmowy, proszę Panią Profesor, czy mogłaby Pani opowiedzieć, co w roli Prorektora ds. Nauki daje Pani największą satysfakcję?

Największą przyjemność daje oczywiście współpraca z ludźmi – fantastycznymi naukowcami, doktorantami i studentami. Ale też, jako osoba ceniąca porządek, czerpię wielką satysfakcję z tego, że udało nam się uporządkować system regulacji prawnych działalności naukowej, stworzyć jasne i klarowne ścieżki awansu, motywacji i finansowania publikacji. To sprawia, że życie uczelni staje się przewidywalne i przejrzyste dla każdego naukowca.

Dziękuję za rozmowę, Pani Profesor.

Dziękuję.

Prof. Agnieszka Maciejewska-Skrendo obok rektora AWFiS, prof. Pawła Cięszczyka, podczas inauguracji roku akademickiego AWFiS.

—

Przygotował Mikołaj Polak/Biuro Promocji AWFiS w Gdańsku